IEA (International Energy Agency), küresel ısı pompası pazarına yönelik araştırma yaptı. Araştırma verilerine göre ısı pompası pazarının büyümesi bekleniyor. Küresel olarak 2024, ısı pompaları için zor bir yıl olarak başladı1Ancak 2024 sonlarından itibaren gelen erken veriler bazı piyasalarda potansiyel bir toparlanmaya işaret ediyor. 2024 yılı, ısı pompaları için zorlu bir başlangıç yaptı, ancak yılın sonlarına ait ilk veriler, bazı pazarlarda toparlanma olasılığına işaret ediyor.

İkinci en büyük ısı pompası pazarı olan Amerika Birleşik Devletleri'nde, düşük tüketici harcamaları ve ekipmanı değiştirmek yerine onarmayı tercih etme nedeniyle yılın ilk yarısında (H1) satışlar %1 düştü. Ancak, fosil yakıt sistemlerinin satışları daha da düşerken ısı pompalarının pazar payı artmaya devam etti ve H1'deki satışlar ısı pompalarının satışlarından %25 daha düşük oldu.

Üçüncü büyük ısı pompası pazarı olan Avrupa Birliği'nde satışlar 2024’ün ilk yarısında neredeyse %50 düştü ve satışların üst üste ikinci kez düştüğü bir dönem yaşandı. Bu eğilime, doğal gaz fiyatlarındaki düşüş, inşaat sektöründeki yavaşlama (yeni binalara büyük oranda ısı pompası takılması) ve belirsiz politik ve düzenleyici ortam gibi çeşitli faktörler katkıda bulundu.

Dördüncü büyük ısı pompası pazarı olan Japonya'da satışlar 2023’e kıyasla 2024’ün ilk yarısında %1 oranında marjinal olarak arttı, ancak kısmen tüketicilerin çekimserliği nedeniyle durgunluk belirtileri gösteriyor. Örneğin, Japonya'da “dayanıklı tüketim malları satın alma isteği” endeksi son on yılda düştü ve pandemi öncesi seviyelerin oldukça altında kaldı.

Çin ise 2024'ün ilk aylarında güçlü bir büyüme gösterdi ve yılın ilk yarısında satışlar %13 arttı. Bu, üst üste ikinci çift haneli büyüme yılı olup, Çin’i küresel pazarın %30'unu oluşturan en büyük iç pazar konumuna getirdi. Çin’de ısı pompası satışları, 2060 yılına kadar karbon nötrlüğüne ulaşma planlarının bir parçası olarak ulusal politikalarla destekleniyor. Ülkede hava-hava ısı pompaları (hem ısıtma hem de soğutma için kullanılıyor), hava-su ısı pompaları (özellikle kuzey Çin’de yaygın) ve hem konut hem de ticari alanlarda giderek daha fazla tercih edilen ısı pompalı su ısıtıcıları gibi tüm segmentlerde büyüme kaydedildi.

Her ne kadar 2024 yılı için küresel veriler henüz mevcut olmasa da, bazı erken bölgesel veriler 2024'ün ikinci yarısında hafif bir toparlanma sinyali veriyor. ABD yazdan sonra güçlü bir toparlanma yaşadı ve satışlar Kasım ayına kadar yıllık bazda neredeyse %15 arttı. Bu toparlanma, 2023’teki yavaşlamanın ardından ve 2024’ün ilk yarısında potansiyel bir toparlanma olduğunu gösteriyor, ancak satışlar hala 2022'nin rekor seviyelerinin altında. Avrupa'nın ikinci büyük ısı pompası pazarı olan Almanya için 2024 yılı için erken veriler, satışların neredeyse %50 düşmesiyle H1'de gözlemlenen güçlü düşüşü doğruluyor. Ancak Alman Isı Pompası Derneği (BWP), teşvikler ve sübvansiyonlar yürürlüğe girmeye başladıkça ısı pompası satışlarının 2025 yılına kadar %30'dan fazla artmasını bekliyor. Japonya'da erken pazar verileri, satışların yılın zayıf ilk yarısından toparlanarak Aralık 2024'e kadar yaklaşık %5 arttığını gösteriyor. Ancak satışlar hala 2022 seviyelerinin altında.

Bu toparlanma doğrulanırsa, 2022’de zirveye ulaştıktan sonra 2023’te düşüşe geçen küresel ısı pompası pazarlarının yön değiştirdiği teyit edilmiş olacak.

Isı pompası tedarik zincirleri, diğer temiz enerji teknolojilerinin çoğundan daha az yoğunlaşmıştır

Isı pompaları genellikle kurulum yapılan bölgelerde üretilmektedir ve üretim kapasitesi, güneş panelleri (PV) ve bataryalar gibi diğer temiz enerji teknolojilerine kıyasla coğrafi olarak daha az yoğunlaşmıştır.

Buna rağmen, 2023 yılında dünya genelinde satılan ısı pompalarının %40’ı Çin’de üretildi. Bu oran, Avrupa Birliği'nde (%15) ve Amerika Birleşik Devletleri'nde (%20) üretilen ısı pompalarının toplamından daha fazladır. Çoğu bölgede ısı pompası üretim kapasitesi 2023'te yalnızca küçük artışlar gösterirken, Çin’de iç talepteki artışa paralel olarak üretim kapasitesi %10’dan fazla arttı. Çin, diğer ülkelerden çok az sayıda ısı pompası ithal etmekte ve 2021'den bu yana iç talep ve ihracat %10 civarında artmasına rağmen pazarın kendine yeterliliği korunmaktadır. Buna ek olarak, 2023 yılında Çin’in küresel ısı pompası ihracatındaki payı %50’ye ulaştı.

Çin yalnızca ısı pompaları için değil, aynı zamanda belirli ısı pompası bileşenleri için de en büyük üretim kapasitesine sahiptir. 2023'te Çin, üretilen kompresörlerin %95'ini ve dünya çapında parasal olarak ticareti yapılan kompresörlerin %50'sini oluşturuyordu.

Klima üretimiyle olan sinerjiler rekabet avantajı sağlıyor

Isıtma ekipmanı üretimine odaklanan üreticilerle kıyaslandığında, klima üreticileri ısı pompası pazarına genişlerken önemli bir rekabet avantajına sahiptir. Bunun nedeni, farklı türde ısı pompası ekipmanlarının – yalnızca ısıtma, yalnızca soğutma veya her ikisini sağlayan üniteler – montaj süreçlerinin oldukça benzer olması ve kompresörler ile ısı eşanjörleri gibi temel bileşenleri paylaşmalarıdır. Klima üreticileri, klima montaj hatlarını hızla ısı pompası montaj hatlarına veya tam tersine dönüştürerek üretimi kolayca ölçeklendirebilir. Böylece ölçek ekonomilerinden, daha düşük bileşen tedarik maliyetlerinden ve mevcut iş gücünden faydalanabilirler.

Bu fırsat özellikle Çin’de dikkat çekicidir, çünkü Çin, küresel klima üretim kapasitesinin %80’inden fazlasına sahiptir. Üstelik çoğu üretim tesisi tam kapasiteyle çalışmadığından, üretim kapasitelerinin %40’a varan kısmı atıl durumdadır.

Ayrıca, büyük klima ve ısı pompası üreticileri açısından, ürettikleri klima hacmi genellikle ısıtma pazarına yönelik ısı pompalarına kıyasla katbekat fazladır. Sonuç olarak, klima üretim kapasitelerinin nispeten küçük bir kısmının ısı pompasına kaydırılması bile bu segmentte büyük bir artışa yol açabilir.

Klima pazarlarıyla olan sinerjilerin ötesinde, düşük maliyetli bileşenlere ve nitelikli iş gücüne erişim, istikrarlı ve destekleyici bir politika ortamı ya da uygun altyapının varlığı gibi çeşitli ek faktörler de ısı pompası üretimine yapılan yatırımları destekleyebilir.

Genel olarak, üretim rekabetçiliği, farklı bölgelerdeki ısı pompası üretiminin seviyelendirilmiş maliyeti (LCOP) karşılaştırılarak açıkça görülebilir. Kilovat başına maliyet açısından bakıldığında, Çin’de hava kaynaklı bir ısı pompası üretmek, ABD’ye kıyasla %50, Avrupa Birliği’ne kıyasla ise %40-60 daha ucuzdur.

Isı pompası montaj hatları nispeten basittir ve ileri teknoloji gerektiren ekipmanlara ihtiyaç duymaz. Bu nedenle fabrika kurulumuna yönelik sermaye maliyeti (LCOP’nin %1-3’ü), üretim hatlarının işletme maliyeti (%10-25) ve iş gücü maliyeti (%10-15) toplam üretim maliyetine büyük bir yük getirmez. Isı pompalarının montajındaki en büyük maliyet unsuru, bileşen tedarikidir (%60-80). Bu nedenle, bileşenleri kendi bünyesinde üretebilen ya da ölçek ekonomilerinden faydalanabilen şirketler, daha düşük üretim maliyetleriyle rekabet avantajı elde edebilir.

Isı pompası ticareti genişlemeye hazırlanıyor, ancak yerel üretim önemini koruyacak

Günümüzde küresel olarak ticareti yapılan ısı pompaları, toplam ısı pompası kurulumlarının yalnızca dörtte birini oluşturmaktadır. Bunun başlıca nedeni, yerel üreticilerin bölgesel tercihlere, standartlara ve hatta geleneksel bina tasarımlarına daha aşina olmalarıdır. Çin, 2023 yılında 10 GW’tan fazla ihracat ile dünyanın en büyük ısı pompası ihracatçısı konumundadır ve bu rakam küresel ticarete konu olan toplam hacmin yarısını oluşturmaktadır. Bu ihracatın dörtte üçü Avrupa ülkelerine yönelmiştir. Avrupa, 2020-2023 yılları arasındaki yüksek talebi karşılamak için Çin'den yapılan ithalata önemli ölçüde güvenmiştir. Çin’in ısı pompası üretiminin dörtte biri ihraç edilirken, kalan dörtte üçü iç pazarda satılarak ülkenin tüm ısı pompası talebini karşılamaktadır.

Isı pompası ticareti, diğer temiz enerji teknolojilerine kıyasla daha yavaş büyümüş olsa da, önümüzdeki on yıllarda ısı pompası kurulumlarının artmasıyla uluslararası ticaretin de genişlemesi beklenmektedir. Mevcut politika düzenlemelerini yansıtan Belirlenmiş Politikalar Senaryosu (STEPS) kapsamında, 2035 yılına kadar ısı pompası talebi ve uluslararası ticaretin iki kattan fazla artması öngörülmektedir. Ticaret faaliyetleri ABD ve Japonya’da sınırlı kalırken, Avrupa'nın özellikle Çin'den yaptığı ithalatın 2035 yılına kadar yaklaşık 25 GW seviyesine ulaşması beklenmektedir.

Bununla birlikte, STEPS senaryosunda ısı pompası ticaretinin artması öngörülse de büyük pazarların ısı pompalarının çoğunu yerel üretimle karşılamaya devam etmesi beklenmektedir. Günümüzde küresel ısı pompası üretiminin yalnızca %25’i ticarete konu olmaktadır ve bu eğilimin gelecekte de devam edeceği tahmin edilmektedir. STEPS senaryosuna göre, 2035 yılına kadar Avrupa Birliği ve Japonya'da ısı pompası talebinin yaklaşık %75’i, ABD’de ise neredeyse %90’ı yerel üretimle karşılanacaktır.

Daha iyi veriler, ısı pompası kurulumunu desteklemede ve sanayi stratejilerini şekillendirmede önemli bir rol oynayabilir. Teknoloji, kapasite ve bina tipi gibi unsurları kapsayan daha ayrıntılı ısı pompası kurulum ve üretim raporlaması, farklı bölgelerdeki pazar gelişimini değerlendirmek ve politika yapımını desteklemek için güvenilir bilgi üretmek açısından kritik olacaktır. Bu sayede, sanayi, politika yapıcılar ve sivil toplum, ısı pompası hedeflerinin karşılanıp karşılanmadığını izleyebilir ve nihayetinde dünya çapında daha fazla kurulumun yapılmasına destek verebilirler. Daha güçlü uluslararası iş birliği, veri alışverişini ve raporlama standartlarının uyumlaştırılmasını, ayrıca en iyi uygulamaların paylaşılmasını kolaylaştırabilir. Daha iyi verilere özellikle, genellikle sadece alan soğutma amacıyla veya diğer ısıtma ekipmanlarıyla paralel olarak kullanılan hava-hava üniteleri için ihtiyaç duyulmaktadır.

Isı pompaları için ortak tanımlar veya bir "taksonomi" eksikliği, verilerin küresel düzeyde birleştirilmesini zorlaştırmakta ve farklı pazarlar arasındaki istatistiklerin karşılaştırılmasını karmaşık hale getirmektedir. Örneğin, Çin, tersinir klimalar için en büyük pazardır ve bu ünitelerin önemli bir kısmı birincil ısıtma sistemi olarak kullanılmaktadır. Ancak, bu üniteler, "ısı pompaları" olarak resmi verilerde yer almazken, Avrupa Birliği veya Amerika Birleşik Devletleri gibi diğer büyük pazarların resmi istatistiklerinde yer almaktadır.

Isı pompası üreticileri, sanayi dernekleri, kamu sektörü ve akademiden uluslararası temsilciler, 23 Ocak 2025 tarihinde IEA genel merkezinde, veri kalitesinin nasıl politika desteğini artırabileceğini tartışmak ve kuruluşların veri uyumlaştırma ve hizalama konularında nasıl birlikte çalışabileceğini incelemek amacıyla bir araya geldi.

IEA, ısı pompası taksonomileri ve tanımlarının uyumlaştırılmasına destek vermek için uluslararası paydaşlarla iş birliğine devam edecek ve küresel ısı pompası satışları ve kurulumlarıyla ilgili düzenli güncellemeler yayınlamaya devam edecektir.