2023’te yaşanan deprem, inşaat maliyetlerindeki artışlar, döviz kurundaki gelişmeler, seçim ve enerji maliyetleri, tüm bunlar sektörü nasıl etkiledi? 2023 THBB için nasıl geçti?

Yılın başında gündeme gelen konut kredileri, kredi faizleri ve Sn. Cumhurbaşkanımızın kentsel dönüşüm konusunda daha kararlı adımlar atılacağını belirterek depreme dayanıklı olmayan, sel veya afet tehlikesi altında olan binaların yenilenmesinin gerektiğini bir kez daha dile getirmesi, bu konuda 2023 yılında atılacak adımların sinyali olmuştur. Mayıs ayının sonundan itibaren seçim atmosferinin bitmesi ve yeni ekonomi yönetiminin politika değişimi ile birlikte talep ve maliyet enflasyonu ile mücadele için çalışmalar başladı. Bunun sonucunda politika faizindeki artışlar ile Kur Korumalı Mevduat (KKM) sisteminin tasfiyesine yönelik atılan adımlar birleşince faizdeki yükseliş hızlandı. Tüm bunların üzerine bankaların kredi verme iştahındaki azalma da eklenince finansmana erişim iyice zorlaştı.

Konut satışlarına yönelik indirim ve kampanyaların etkisi ile mayıs ayında ilk el konut satışları, geçen yılın aynı dönemine göre %4,7 artış kaydetti ancak ipotekli satışlarda benzer bir tabloyu göremedik. Merkez Bankası tarafından haziran ayında faiz düzeyinin yükseltilmesinin sonrasında kademeli faiz artışının devam edeceğinin sinyalleri konut kredisi de dâhil olmak üzere kredi faizlerini daha da yukarı çekti, bu durum konut kredisine olan talebi düşürdü. Ağustos ayından itibaren uygulamaya konulan ve talebi kısma amaçlı politikalar ile yükselen faiz konut kredisine olan talebi aşağı çekmeye başladı. Nitekim açıklanan ekim ayı konut satış rakamlarında ipotekli satışların payı %5,9’a geriledi. Son 10 aydaki ipotekli satışlardaki azalma, geçen yıla kıyasla %31 oldu. Yılın ikinci yarısında ekonominin soğutulmasına yönelik alınan tedbirlerden inşaat sektörü de etkilenmiştir. 

“Dövize olası talebi azaltmanın bir diğer yolu konut sektörünün cazibesinin arttırılmasıdır”

2024 yılı için sektöre dair öngörüleriniz, hedefleriniz ve THBB olarak gerçekleştirmeyi planladığınız projeleriniz nelerdir? 

2024 yılında ekonomi yönetimimiz, önümüzdeki dönemde KKM’den çıkmasını öngördükleri likiditenin yönelebileceği alternatif yatırım kanalı olarak konut sektörünü değerlendirebilecektir. Bu şekilde inşaat sektörünün canlandırılması geri besleme yoluyla girdi aldığı imalat sanayi kollarını harekete geçirerek sanayinin çarklarını döndürecek ve TL mevduatın yanında ikinci bir cazibe alanı oluşturacaktır. Dövize olası talebi azaltmanın bir diğer yolu konut sektörünün cazibesinin arttırılmasıdır. 2023 yılı ikinci yarısında alınan makro ekonomik tedbirlerin inşaat sektörünü 2024 yılında da etkilemeye devam etmesi kaçınılmazdır. Yılın son çeyreğinde ve 2024 yılının ilk yarısında iç tüketimin aşağı çekilmesi sonrasında 2023 yılının ilk yarısındaki büyüme rakamlarının yakalanması mümkün görünmüyor. Bu noktada inşaat sektörü hem büyüme de hem de KKM’nin tasfiyesinde can simidi olabilecektir. Bunun için ekonomi yönetimimizin selektif kredi politikası başta olmak üzere konut sektörünü canlı tutacak tedbirleri alması ve konut satışlarını destekleyecek politikaları hayata geçirmesi gerektiğini düşünüyoruz. 

Uzun dönemli verilerde Türkiye genelinde ipotekli satışların payı yüzde 30 civarında iken, 2023 sonu itibari ile bu oran yüzde 10’un altına düştü. Buradan konut kredilerinin gayrimenkul satışlarındaki finansman rolünün oldukça azaldığını anlıyoruz. 2024 yılında söz konusu durumun devam etmesi halinde inşaat sektörünün eski parlak günlerini yakalaması zor görünüyor. Diğer yandan kentsel dönüşüm, 2024 yılında inşaat sektörünün en önemli gündem maddesi olmaya devam edecek gibi görünüyor. Yeni çıkan yasa sonrasında kentsel dönüşümde ülkemizin yeni bir faza geçeceğini öngörüyoruz. Kurulan Kentsel Dönüşüm Başkanlığının koordinasyonunda süreçlerin hızlanması, konut stokunun güçlenmesi ve olası depremlere hazırlık noktasında önem taşırken aynı zamanda inşaat sektörünün milli ekonomiye katkı vermesi açısından da kritik konumdadır.